Ik ben eigenlijk behoorlijk onder de indruk dat die Nobelprijs voor de natuurkunde naar Geim en Novoselov gegaan is. Meestal gaat de Nobelprijs naar onderzoek dat gedaan is toen ik nog in de luiers lag en is de enige relatie die je met de onderzoekers hebt je nationaliteit. Òf je hebt nog nooit gehoord van de prijswinnaars, òf ze waren al superberoemd van kranten en TV. Het zijn in elk geval "superhelden", nooit gewoon collega's.

Maar dit keer komt het wel heel dichtbij. Toen ik in 1997 natuurkunde ging studeren in Nijmegen had Geim net een paar maanden eerder z'n eerste kikker in Nijmegen laten zweven. Vanaf dat moment was Geim natuurlijk bij elke natuurkundestudent aan de toenmalige KUN wereldberoemd, helemaal toen hij er later de IgNobelprijs voor kreeg. Ik kende Geim en Novoselov niet persoonlijk, herkende ook alleen Geim van gezicht. Maar als Nijmeegse natuurkundestudent en later als Amsterdamse promovendus met als een van mijn onderzoekshypotheses dat hetzelfde fenomeen dat de kikker deed zweven, ook de snelheid van de groei van vloeibare kristallen beïnvloedde (gemeten in datzelfde magnetenlab en met een promotor wier man de directeur van dat magnetenlab is), ken ik natuurlijk genoeg mensen die gezellig een boterhammetje aten met de toenmalige toekomstige Nobelprijswinnaars. De postdoc Oleg die de inspiratie voor het gebruiken van het plakbandje was, ken ik bijvoorbeeld wel (als ik tenminste de goede Oleg voor me heb, het stikt van de Russen ).

Zoals gezegd, Nobelprijzen worden meestal uitgereikt aan ontdekkingen die al heel lang geleden gedaan zijn. Maar ik was nog net geen jaar bezig met mijn promotie toen grafeen ontdekt werd. Mijn promotor was toentertijd al een paar jaar zowel in Nijmegen als in Amsterdam bezig met simulaties van koolstof. Een postdoc van haar had een "local bond order" potentiaal uitgevonden en in Nijmegen deed iemand daar simulaties van een atomic force microscoop op grafiet mee. In Amsterdam was mijn toenmalige buurman bezig om een faseovergang tussen "vloeibaar grafiet" en "vloeibaar diamand" te zoeken met die potentiaal (al zou je dat soms niet zeggen ), iets waar Francesco, mijn latere buurman, trouwens later mee door is gegaan. Mijn promotor en Geim kenden elkaar goed, dus toen ze hun experimentele ontdekking deden was er meteen een fatsoenlijke potentiaal voor handen om grafeen mee te simuleren. De nieuwe, Russische groepsleider van de vaste stoffysicagroep in Nijmegen, aangesteld net nadat ik mijn stage daar had afgerond, was ook gelijk de eerste theoreet die deze experimentalisten hielp met de theorie achter hun vinding. Hij staat nog in de acknowledgements van mijn "eerste échte artikel". Hoe dan ook, vrijwel de hele tijd dat ik PhD-student aan de UvA was waren mijn promotor en haar (en mijn oud-) collega's bezig met het "prijswinnende" grafeen.

Wat ik zo stoer vind is dat die Nobelprijs is uitgereikt voor een ontdekking die gedaan is tijdens mijn eigen korte wetenschappelijke carriëre, binnen, nou ja, binnen is overdreven, maar in elk geval aan de rand van mijn piepkleine wetenschappelijke netwerkje. Al die tijd besefte ik me totaal niet dat dit zo'n bijzonder spul was dat je er zelfs een Nobelprijs mee kon winnen. Ik had sowieso geen kaas gegeten van quantum electrodynamica, praatjes over gekke bandstructuren in oppervlakten van materialen, altijd door Russen trouwens, lieten mij gegarandeerd inslapen, dus ik kon grafeen zeker niet op z'n quantummechanische waarde schatten. Bucky balls waren ín toen ik natuurkunde begon te studeren, úit toen ik Nijmegen verliet. Carbon nanotubes waren hot. Molecular wires, in de vorm van een soort 1D grafeen waren geloof ik ook aardig state of the art. Grafeen leek dus niet veel specialer dan de nieuwe materialen die in mijn promotietijd onder de loep werden genomen. Maar misschien is dat ook wel hoe revolutionaire wetenschap werkt: je moet ermee opgroeien om het te accepteren, en als je ermee opgegroeid bent, neem je het voor lief.

Het geeft hoop. Je kunt aan de RU, aan de UvA, aan de TU, als je goed bent, als je geluk hebt, als je hard werkt, een Nobelprijs winnen. En als jij het niet kan, misschien een vriend, of een vriend van een vriend, of een vriend van een vriend van een vriend...