De afgelopen decennia hebben we een aantal doemscenario's op milieugebied voorbij zien komen:

• De wereld vergaat binnenkort door global cooling
• De wereld vergaat binnenkort door zure regen
• De wereld vergaat binnenkort door het gat in de ozonlaag
• De wereld vergaat binnenkort door global warming

Mijn probleem met doemscenario's is dat ze op de lange termijn nooit waar blijken te zijn. Hoewel ze op korte termijn het volk weten te mobiliseren zijn ze op lange termijn contraproductief, omdat ze tot een “doem-moeheid” leiden. Er zijn duizend en één redenen om minder afhankelijk te worden van fossiele brandstoffen. De “hype van de dag” is dat niet.

Een vrij recente “hype van de dag” is:

• Chocolade wordt geproduceerd d.m.v. kinderslavernij

In het NRC-artikel Cacaofantasie wordt dit weekend met deze in Nederland door Teun van de Keuken gepopulariseerde hype de vloer aangeveegd.

Uit een reconstuctie blijkt dat een slecht geïnformeerde Channel 4 documentaire het startschot is geweest voor dit misverstand. De door prestatiedrang gedreven journalist Michael Finkel deed er een paar jaar later nog een schepje bovenop. Finkel is inmiddels ontslagen. De door hem geïnterviewde “kinderslaaf” bleek geen 13, maar 18 jaar te zijn. En hij was niet systematisch mishandeld, maar een paar keer geslagen door de broer van de plantagehouder.

Tropische landbouwdeskundigen kunnen inmiddels geen journalist meer zien die met verhalen over kinderslavernij in de cacaoproductie bij hen aanklopt. Zelfs Unicef heeft de term kindslaven ingetrokken. Het woord dekt de lading niet, zegt woordvoerder Martin de Beer. “Er zijn kinderen die op cacaoplantages werken, daar zijn kinderen bij die als seizoensarbeider werken, en er zitten soms kinderen tussen die verhandeld zijn.” Het gaat dus om incidenten.

Waar het uiteindelijk op neerkomt is dat chocolade voor een deel geproduceerd wordt door kinderarbeid. Kinderarbeid is in de derde wereld nog altijd een middel voor gezinnen om rond te komen. Wil je kinderarbeid tegengaan, dan moet je de boeren in de derde wereld fatsoenlijk betalen. Initiatieven zoals Max Havelaar dragen hier aan bij.

Ik kijk graag naar de Keuringsdienst van Waarde. Ik steun initiatieven die een betere balans in inkomen en milieu nastreven. Maar ik ben bang dat leugens zoals die van Teun van de Keuken de zaak op de lange termijn alleen maar schaden.

Op de opiniepagina's van de Britse kranten woedt momenteel een debat over wat ik voor het gemak maar even "het broeikaseffect" noem. Ongetwijfeld is dit debat ingezet door de (indrukwekkende) film van Al Gore, An inconvenient truth. Een punt wat Gore in dit pamflet herhaaldelijk maakt is dat, wat de wetenschap betreft, bewezen is dat ten eerste de aarde daadwerkelijk opwarmt en ten tweede dat dit veroorzaakt wordt door de menselijke uitstoot van broeikasgassen. Iedereen die dit ontkent is of Fout Rechts, of staat op de loonlijst bij de petrochemische industrie.

Precies tegen dit punt maakt Christopher Monckton bezwaar in zijn controversiële eerste artikel Climate chaos? Don't believe it. Hij weet de zere vinger te leggen op enkele zwakke punten in de "bewijzen" van Gore c.s.: de weerlegde "hockeystickgrafiek", het negeren van een bijzonder warme periode in de middeleeuwen en het teveel vertrouwen op klimaatmodellen die op zijn mildst gezegd niet perfect zijn. Hij haalt daarbij diverse wetenschappers aan die het niet eens zijn met de verregaande conclusies die worden getrokken.

In Moncktons tweede stuk, Wrong problem, wrong solution, gaat hij o.a. in op de kritiek op zijn eerste artikel. Deze kritiek gaat ver, een minister van de regering-Blair vergeleek Monckton zelfs met iemand die islamistische terreur predikt. Iets inhoudelijkere kritiek heeft George Monbiot in zijn blog bij de Guardian, waarin hij terecht opmerkt dat Monckton, een classicus, nauwelijks recht van spreken heeft in een natuurwetenschappelijk debat. Helaas ontstijgt Monbiots stuk verder het niveau van verdachtmakingen niet echt. Wat begrijpelijk is als we zijn achtergrond erbij pakken, hij is een linkse activist.

Een discussie is niet voorbij wanneer één partij zegt dat hij voorbij is. Veel serieuze wetenschappers twijfelen op zijn minst aan de doemscenario's die ons voorgeschoteld worden; een flink aantal prominente Canadese wetenschappers, bijvoorbeeld.